تاریخچه گرمایش در ایران

اختراع ایرانیان، کرسی

در ایران بعد از آتشدان، می‌توان گفت کرسی، که یکی از اختراعات خلاقانه و کاربردی مهم ایرانیان بوده است مورد استفاده قرار گرفت. این وسیله گرمایشی که از قدیم تا کنون در خانه‌های ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد، نه تنها یک وسیله گرمایشی، بلکه عنصری فرهنگی در ایران است. این وسیله گرمایشی، در زمستان‌های سرد گرمابخش تن و نمادی از صمیمیت و دورهمی‌های خانوادگی نیز به شمار می‌رفته است.

کرسی از یک چهار پایه چوبی با ارتفاع کم و یک لحاف بزرگ که بتواند تمام سطح چهار پایه و اطراف آن را پوشش دهد تشکیل شده بود. نحوه کار آن به این صورت بوده که یک مرحله فراتر از آتشدان‌ها بوده و با تفکری صحیح، از مشکلات آتشدان‌ها کاسته است. نحوه استفاده کرسی به این صورت بوده که معمولاً از اطاقی با یک در ورودی و بدون پنجره که برودت هوا در آنجا کمتر بوده است، برای تعبیه کرسی استفاده می‌شد و به جای استفاده از هیزم و یا آتش، از خاکستر داغ به دلیل عدم دود زایی در فضای اتاق، برای گرمایش محیط داخلی بناها بهره گرفته می‌شد. روش طراحی کرسی‌ها به این صورت بوده که در وسط فضای مورد نظر یک حفره به عمق حداکثر 30 سانتی‌متر به وجود می‌آوردند و خاکستر داغ را در وسط این فضا می‌ریختند. همانند مشکل آتشدان‌ها گرم نگه داشتن دائمی کرسی در طول مدت استفاده آن، شرایط خاصی را ایجاب می‌کرد؛ به این صورت که یک نفر از اهل خانه مسئولیت آن را به عهده می‌گرفت و می‌بایست از گرم بودن خانه در طول شب که همه خواب هستند، مطمئن و مرتباً با خاکستر داغ آن را گرم نگه دارد. در کشور ما از گذشته تا کنون، کرسی به عنوان متداول ترین وسیله گرمایشی مورد استفاده قرار دارد و حتی با وجود ظهور وسایل گرمایشی مدرن مانند بخاری برقی و شوفاژ، کرسی همچنان در بسیاری از خانه‌های ایرانی، به خصوص در مناطق روستایی و شهرهای کوچک، جایگاه خود را حفظ کرده است. این امر نشان‌ از پیوند عمیق و ناگسستنی مردم ایران با این وسیله سنتی و اصیل دارد. البته کرسی هم مثل بسیاری از سیستم‌های گرمایشی مشکلات خود را داشته و دارد. به عنوان مثال خیلی از مردم نحوه استفاده از ذغال را نمی‌دانستند و به علت وجود گاز منوکسید کربن دچار خفگی می‌شدند و از دیگر مشکلات آن می‌توان به سوختگی پا اشاره کرد.